Pan Tadeusz

Pan Tadeusz to jedno z wielkich i nieprzemijających arcydzieł, które na stałe wpisało się do literackiego kanonu. Mickiewicz stworzył epos, którego głównym i najważniejszym bohaterem jest szlachta polska, a który poprzez swoją niezwykłą i niepowtarzalną atmosferę do dziś stanowi swoiste „centrum i źródło polskości”. Słowo w poemacie ma moc wskrzeszającą i kreującą zarazem: przywraca byt narodowy kraju ciemiężonego przez zaborcę i daje jego zniewolonym mieszkańcom nadzieję na rychłe odzyskanie upragnionej wolności.

Dzieło pełniło wówczas funkcję dwoistą: było dla emigrantów widomym znakiem odległej Polski, natomiast dla tych, którzy pozostali w kraju, wspomnieniem czasów minionych i namiastką utraconej przeszłości.
Mickiewicz po raz kolejny zaskakuje nas tutaj bogactwem tematów i rozległością podejmowanej problematyki. Oprócz tak silnie wybrzmiewającego patriotyzmu i miłości ojczyzny, snuje refleksje na temat sielskiego, szlacheckiego bytowania, romantycznego uczucia, tradycji i polskiej obyczajowości. A wszystko rozgrywa się w soplicowskim dworku, który na ten czas staje się ostoją niczym niezmąconej, prawdziwej polskości.
Epos jest wart docenienia także ze względu na swoje nowatorstwo. Mickiewicz bowiem rezygnuje tutaj z romantycznego indywidualizmu na rzecz szeroko pojmowanej zbiorowości. Wieszcz roztacza przed naszymi oczyma piękno dawnej Polski i przenosi jej obraz w nasze „teraz”, bo przecież „jest u mnie kraj, ojczyzna myśli mojej, / I liczne mam serca mego rodzeństwo; / Piękniejszy kraj, niż ten co w oczach stoi (...)” [z wiersza Gdy tu mój trup Adama Mickiewicza].

Adam Mickiewicz (1798-1855) – poeta polski, romantyczny wieszcz, zwany często „bardem słowiańskim” lub „poetą przeobrażeń”. Obok Juliusza Słowackiego i Zygmunta Krasińskiego uważany za największego poetę doby polskiego romantyzmu. Wybitny twórca dramatu romantycznego. Autor ballad, powieści poetyckich, dramatu Dziady, a przede wszystkim epopei narodowej Pan Tadeusz.