O komizmie i śmiechu

Władimir Jakowlewicz Propp (1895–1970) jest jednym z najczęściej cytowanych rosyjskich folklorystów, światowej sławy badaczem narracji i obrzędów ludowych. Prace jego autorstwa: Morfologia bajki magicznej (i wyd. — 1928), Historyczne korzenie bajki magicznej (1946), Russkij gieroiczeskij epos (1955), Russkije agrarnyje prazdniki (1963) i liczne rozprawy pokazują charakterystyczny splot analizy strukturalno-typologicznej i historycznej, kładącej podwaliny pod współczesne metody semiotyczne. Książka O komizmie i śmiechu to jego ostatnie dzieło, opublikowane pośmiertnie.

Dopiero w tym, ostatnim ze swoich dzieł, Propp odwołuje się do faktografii i buduje teorie sięgające poza interpretacje folkloru. Niemniej tekst, choć samodzielny, wpisuje się w życiową strategię Proppa opartą na reinterpretacji przedmiotu folklorystyki tak, by mogła pełnić rolę daleko istotniejszą niż jedynie jako teoria folkloru. Zasadniczym celem nie tylko Proppa, ale i znakomitej większości współczesnych mu rosyjskich myślicieli było odtworzenie procesu powstawania i rozwoju literatury. Teoria folkloru miała być więc poligonem i preambułą teorii literatury, a zwłaszcza poetyki; dzięki swoistej konstrukcji folkloru słownego dostarczała bowiem łatwych do uchwycenia i analizy prawidłowości.

Autor O komizmie i śmiechu proponuje czytelnikom wręcz detektywistyczne śledztwo, mające po kolejnych empirycznych tropach doprowadzić do odnalezienia istoty komizmu.

Fragment wstępu prof. dra hab. Andrzeja Szyjewskiego