Zarządzanie finansowe bankiem w erze cyfrowej

Inspiracją dla przygotowania niniejszej publikacji była potrzeba kompleksowego spojrzenia na zarządzanie finansami banków w dynamicznie zmieniającym się otoczeniu społeczno-gospodarczym, w którym cyklicznie występują kryzysy (m.in. globalny kryzys finansowy, GFC 2007+), a także mogą mieć miejsce zdarzenia ekstremalne, znacząco wpływające na procesy gospodarcze i społeczne.

Praca składa się z pięciu rozdziałów.
W rozdziale 1 przedstawiono rolę banków jako pośredników finansowych wraz z zarysowaniem zmian, jakie miały miejsce w sektorze bankowym i jego otoczeniu w ostatnich dziesięcioleciach, oraz związanych z tym konsekwencji. Zaprezentowano wybrane uwarunkowania zewnętrzne w działalności banków, w tym prawne aspekty funkcjonowania banków i sprawowania nadzoru nad ich działalnością oraz rolę nowych technologii i relacje z klientami. Dla pełnego obrazu czynników determinujących działalność banków ujęto także wybrane uwarunkowania wewnętrzne, wśród których znalazły się: cele działalności bankowej, organizacja ich działalności oraz ewoluujące modele biznesowe.

Rozdział 2 dotyczy sprawozdań finansowych banku jako podstawowego źródła informacji o jego działalności wykorzystywanego w zarządzaniu finansowym. Po przedstawieniu ogólnych zasad ich konstrukcji zaprezentowano zasady ich interpretacji. Ten rodzaj sprawozdań ma znaczenie dla kształtowania relacji z otoczeniem. Kolejnym poruszanym w tym rozdziale zagadnieniem są sprawozdania zarządcze, których zakres i kształt zależą wyłącznie od banku; dla menedżerów są one podstawą do podejmowania decyzji. W odniesieniu do obu typów sprawozdań przedstawiono możliwości wykorzystania nowych technologii.

Rozdział 3 jest poświęcony efektywności działalności banków. Przedstawiono w nim różnorodne metody służące do pomiaru i zarządzania efektywnością, ze wskazaniem możliwości ich zastosowania. Punktem wyjścia są najprostsze metody wskaźnikowe. Następnie omówiono popularne metody pomiaru wartości dodanej (SVA, EVA), przedstawiając związane z nimi sposoby wyznaczania kosztu kapitału własnego. Istotną część rozdziału stanowią rozważania poświęcone ocenie efektywności transakcji, która stwarza podstawę do mierzenia dokonań banku w trzech wymiarach: produktów, klientów i jednostek organizacyjnych. Przestawiono także zmiany w sposobie zarządzania efektywnością banku w dobie gospodarki cyfrowej.

W rozdziale 4 skoncentrowano się na zarządzaniu ryzykiem bankowym. Po podaniu podstawowych definicji zaprezentowano najczęściej występujące w literaturze klasyfikacje ryzyka bankowego wraz z syntetyczną charakterystyką wyodrębnionych jego rodzajów. Ze względu na to, że dużą rolę w zarządzaniu ryzykiem odgrywają regulacje nadzorcze, zostały one omówione przed metodami pomiaru ryzyka bankowego. Ważne dla zarządzania bankiem i sprawowania nad nim nadzoru są regulacje bazylejskie, którym poświęcono najwięcej uwagi spośród wybranych regulacji nadzorczych. Prezentację metod pomiaru ryzyka bankowego przeprowadzono dwutorowo. Z jednej strony przedstawiono znane od lat metody jego pomiaru (np. credit scoring, wewnętrzne ratingi ryzyka, luka płynności, modele wartości zagrożonej VaR), zaś z drugiej – zarysowano możliwości zastosowania technik AI/MLw zarządzaniu ryzykiem.

Rozdział 5 dotyczy zarządzania kapitałem bankowym oraz zintegrowanego zarządzania efektywnością, ryzykiem i kapitałem (modele RORAC i RAROC). Jego ważnym elementem jest klasyfikacja kapitałów, które w literaturze są różnie postrzegane. Wyjaśniono sprzeczność interesów pomiędzy bankiem a władzami nadzorczymi: bank chciałby utrzymywać jak najmniej kapitałów ze względu na ich koszt, a władze nadzorcze oczekują ,,bezpiecznego’’ ich poziomu. Duży nacisk położono na znaczenie kapitału ekonomicznego. W kwestii zarządzania kapitałem odniesiono się do hierarchizacji ważności poszczególnych rodzajów kapitałów w działalności bankowej i wynikających stąd wniosków dla celów zarządzania.