Zasada proporcjonalności jako podstawa oceny legalności ograniczeń swobód rynku wewnętrznego Unii Europejskiej

Zasada proporcjonalności odgrywa szczególną rolę w ramach swobód rynku wewnętrznego UE. Każde ograniczenie swobody przepływu towarów, osób usług lub kapitału stosowane przez państwo członkowskie musi być bowiem uzasadnione jednym z prawnie uzasadnionych celów oraz odpowiadać wymogom proporcjonalności. Orzecznictwo dotyczące tych ograniczeń podlega ewolucji i te nowe tendencje w zakresie sądowej kontroli tytułowej zasady starano się ująć w niniejszej książce. Dlatego też po przedstawieniu ogólnych zagadnień związanych z proporcjonalnością, takich jak jej charakter prawny czy funkcje skoncentrowano się na roli, jaką odgrywa ona w ramach swobód rynku wewnętrznego, stając się stopniowo podstawowym elementem oceny legalności ich ograniczeń.

Składa się ona z trzech rozdziałów, z których pierwszy zawiera charakterystykę proporcjonalności jako zasady ogólnej prawa UE, a zatem nie odnosi się jedynie do swobód rynku wewnętrznego, lecz ma szerszy wprowadzający charakter. W kolejnych dwóch rozdziałach przeanalizowano natomiast bogate i zróżnicowane orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości odnoszące się odpowiednio do swobody przepływu towarów oraz osób i usług. Na podstawie analiz tych rozstrzygnięć sformułowano wniosek m.in. o rosnącym znaczeniu zasady proporcjonalności w ramach sądowej kontroli środków państw członkowskich mających wpływ na swobody rynku wewnętrznego.

Monografia koncentruje się na występującym w najnowszym orzecznictwie standardzie sądowej kontroli proporcjonalności środków krajowych ograniczających swobody rynku wewnętrznego. Stara się przedstawić rosnącą rolę tej zasady w ramach oceny legalności ograniczeń, przyczyny tego zjawiska oraz jego ewentualne skutki prawne i praktyczne. W uwagach końcowych wskazano także, że głównym wyzwaniem dla Trybunału Sprawiedliwości byłoby wypracowanie wzorca kontroli proporcjonalności obowiązującego w odniesieniu do poszczególnych interesów publicznych podnoszonych przez państwa członkowskie, który mógłby być następnie stosowany samodzielnie przez sądy krajowe.

The principle of proportionality plays a particular role in the frames of the internal market of the EU. Any restriction to the free movement of goods, persons, services or capital applied by a Member State must be justified by one of the legitimate aims and comply with the requirements of proportionality. The case-law of the Court of Justice concerning these restrictions has evolved and these new trends in the judicial review of proportionality require further research the results of which are presented in the book. Therefore, after presenting general issues related to this principle, such as the legal nature and functions, the focus is on the role it plays within the freedoms of the internal market, where it has gradually become a central element of the assessment of their restrictions made by the Court.