Czy poeta zmienia świat? Wybór esejów 1920–1953

Gottfried Benn (1886–1956), jeden z najsłynniejszych niemieckich poetów pierwszej połowy XX wieku, obok poezji uprawiał też twórczość prozatorską i eseistyczną. Z wykształcenia lekarz, w swoich utworach, na początku ekspresjonistycznych, nawiązywał do medycznych wątków, eksponował przenikanie się sfery duchowej z fizyczną. Długo kładł się na nim cień przejściowej sympatii do nazizmu w latach 1933–1934, którą sam Benn uznał później za błąd, lecz go nie potępił, uznając za „uwarunkowany historycznie”. Prowadził, jak sam przyznał, „podwójne życie”, od 1935 roku w Wehrmachcie jako lekarz, jednocześnie objęty zakazem publikacji zarówno w czasach nazistowskich, jak i po wojnie do 1948 roku. Po wszystkich tych kontrowersjach ostała się na koniec poezja Benna, którego uznaje się dziś za klasyka ubiegłowiecznej literatury niemieckiej i światowej. Niniejszy tom zawiera wybór esejów od lat dwudziestych XX wieku. Teksty dotyczą przede wszystkim tematyki literackiej, ale wiążą się też z tymi wątkami spoza literatury, które na nią wpływają. Całość, ułożona w porządku chronologicznym, pozwala się zorientować w ewolucji myślenia autora od radykalnego ekspresjonizmu do bardziej umiarkowanej postawy, ale ciągle wiernej ideom „wyrazu”, poezji jako autonomii „formy”: literatura angażująca się w „zmienianie świata” przestaje być literaturą, gdyż traci z oczu jedyny horyzont, w którym może żyć – tragiczność ludzkiego losu.