Wspomnienia z powstania polskiego 1863/64 roku

Józef Oksiński był w latach 60-tych XIX wieku jednym z najaktywniejszych działaczy „czerwonych”, optujących za zdecydowaną walką zbrojną. Na początku powstania styczniowego zorganizował jeden z pierwszych oddziałów w województwie kaliskim, który został rozwiązany w czerwcu po przegranej bitwie pod Przedborzem. Dołączył wówczas jako wolontariusz do kawalerii naczelnika Taczanowskiego, a po rozbiciu jego sił pod Kruszyną zajął się organizacją kolejnych oddziałów przygotowywanych do wznowienia powstania na wiosnę 1864 roku. Na kartach pamiętnika, obejmującego wyłącznie rok 1863, opisał swoje zmagania z wojskami rosyjskimi, zdrajcami, nieposłuszeństwem żołnierzy, a także apatią i mylnymi jego zdaniem rozkazami Rządu Narodowego kierowanego przez „białych”. Jego wspomnienia to ogromna dawka burzliwych emocji i szczegółowa relacja z walk i przygód, jakie spotykały tego młodego, gorącokrwistego patriotę na trudnej drodze oficera polskiego pod zaborem rosyjskim.

---