Jak czytać malarstwo polskie Od XI wieku do 1914 roku

Przedstawiony wybór ponad 150 dzieł malarskich istotnych dla dziejów polskiej sztuki od końca XI wieku do wybuchu I wojny światowej ma na celu zwrócenie uwagi na bogactwo treści, na znaczenia i na formę obrazów, które powstawały w Polsce lub były zamawiane z myślą o polskim odbiorcy. Mamy więc przed sobą nie tylko malarstwo sztalugowe, ale także „obrazy” z ksiąg (iluminacja), obrazy będące elementem architektury (freski i malowidła ścienne) oraz ikony, których emocjonalny kult, jak w wypadku Matki Boskiej Częstochowskiej, przysłaniał nierzadko postać artystyczną dzieła. Czy poprzez ten wybór możemy „odczytać” kod kulturowy, czy istnieje jakaś specyfika treści, formy i wyrazu charakterystyczna dla jednej z najstarszych państwowości europejskich, jaką była Polska? Czy możemy w obrazach tych znajdować obraz świata leżącego na przecięciu wielu kultur, gdzie Wschód spotykał Zachód, gdzie religie i narodowości budowały różnorodność tradycji? Zaproponowany wybór dzieł jest próbą zebrania „malarskich głosów”, które tworzą „polski język wizualny”, ich „odczytywanie” jest zarazem prezentacją wielu metod, które historia sztuki zaproponowała, aby zbliżyć się do obiektów swoich badań. Czy próbą udaną, ocenić może czytelnik, a raczej chyba widz czytający.