Nieznane arcydzieło

W tomie Nieznane arcydzieło znalazły się dwa opowiadania z Komedii ludzkiej. Bohaterem pierwszego jest malarz Frenhofer (Nieznane arcydzieło), drugiego – kompozytor Gambara (Gambara).
Obaj odwracają się od tętniącego życiem świata, by poświęcić się swojemu powołaniu. To, co tworzą, trzymają w ukryciu. Dopóki tylko o tym mówią, oczekuje się arcydzieła. Gdy wreszcie można je poznać, nie da się go zrozumieć. Wizja i rzeczywistość okazują się nieprzystawalne. Artysta jawi się jako niedościgniony geniusz lub żałosny szaleniec. Albo i jedno, i drugie.
Opowiadając o obu twórcach, Balzac snuje głębokie rozważania o naturze sztuki i pokazuje, jak wysoką cenę płaci się za dążenie do ideału. Ale być może właśnie te poszukiwania nadają ludzkiemu życiu najgłębszy sens.


Jedno z podstawowych pytań, jakie stawia przed nami Balzac swoim tekstem, brzmi: czy Frenhofer był zaślepiony szaleństwem i namalował bohomaz, czy też rzeczywiście stworzył arcydzieło, a ślepi są Poussin z Porbusem? [...]
Nie ma wątpliwości, że Balzac sportretował we Frenhoferze geniusza. Nawet jeśli nie porazi nas jego głęboka wiedza w kwestiach sztuki, to widać to aż nadto dobitnie w scenie, w której kilkoma bezbłędnymi ruchami zmienił przeciętny, płaski, sztywny obraz Porbusa tak, że zarówno autor, jak i młodziutki Poussin „oniemieli z zachwytu”. Ale nie ma też raczej wątpliwości co do tego, że stary malarz jest obsesjonatem.
z posłowia Jacka Dehnela

Bezustannie poszukując prawdy, artysta Balzaca trafia w najczarniejszą ciemność. Jest tyle różnych rzeczywistości, że próbując ogarnąć je wszystkie, kończy się w mroku.
Pablo Picasso

Balzac to największy powieściopisarz dziewiętnastego wieku, i prawdopodobnie największy powieściopisarz wszech czasów.
The New York Times