Konteksty stylistyki Od orędzia do mowy noblowskiej

Książka profesor Elżbiety Sękowskiej jest poświęcona stylom współczesnej polszczyzny. Stylistyka obfituje w wiele ujęć teoretycznych i metodologicznych. Problem natomiast stanowi przeniesienie ustaleń z poziomu znajomości terminów do praktyki szkolnej i akademickiej. Dyskusje nad statusem stylistyki oraz nad kategorią stylu pokazują jej przydatność w badaniach interdyscyplinarnych, w których występuje aspekt językowy, a mianowicie: w tekstologii, genologii, pragmalingwistyce, badaniu komunikacji i dyskursu.
Książka w praktyczny sposób pokazuje metody badawcze, dzięki którym możemy analizować poszczególne typy tekstów za pomocą narzędzi stylistycznych. Autorka wykorzystuje narzędzia stylistyki do analizy różnych gatunków wypowiedzi, takich jak: mowy noblowskie, orędzia prezydenckie, recenzje literackie i filmowe, eseje o sztuce, opis języka pisarzy. W przemówieniach (orędziach i mowach noblowskich), gatunku odziedziczonym ze starożytności, mamy do czynienia ze środkami retorycznymi, które realizują funkcje informacyjne i perswazyjne. Mowy są sytuacyjnie uwarunkowane (temat, audytorium), językowa indywidualizacja jest podyktowana również osobowością mówcy.
Recenzje jako gatunek są związane z rozwojem czasopiśmiennictwa; recenzje literackie i teatralne są rozważane w kontekście publicystycznym, recenzje naukowe zaś są rezultatem powstania i rozwoje danej dyscypliny wiedzy, a ich obieg umożliwiają pisma specjalistyczne.
Esej o tematyce malarskiej wymaga szczególnych predyspozycji autora, uchwycenia „języka” obrazu, a refleksje na ten temat są prowadzone subtelnymi środkami językowymi: leksykalnymi, słowotwórczymi, poetyckimi.
Opisy języka pisarza i pamiętnikarzy zawierają dwa teksty. Język pism Stefana Żeromskiego doczekał się wielu opracowań – w artykule podejmuję wycinek z bogatej twórczości pisarza. Funkcje stylistyczne wybranych elementów językowych (potocznych, gwarowych, obcych) przedstawiano na wybranych przykładach literackich bądź utworów z danej epoki. W tekście o pamiętnikach kresowych scharakteryzowano udział języków obcych biorąc pod uwagę pochodzenie społeczne autorów jako reprezentantów pewnej klasy.
Książka będzie przydatna na zajęciach z lingwistyki stosowanej, kultury języka polskiego i dziennikarstwa. Po publikację mogą sięgnąć także nauczyciele poloniści, osoby zawodowo zajmujące się pisaniem i redagowaniem tekstów. Książka jest adresowana nie tylko do wąskiego grona stylistyków, badaczy i studentów kierunków filologicznych, lecz także do tych wszystkich, których zajmuje problematyka społecznej komunikacji.